Betaglukany – polisacharydy roślinne
Polisacharydy czyli wielocukrowce są substancjami o bardzo dużych cząsteczkach.
Interesujące pod względem leczniczym okazały się Betaglukany. Związki te pozyskuje się z owocników grzyba boczniaka ostrogowatego – Pleureotus ostreatus. Liczne naukowe badania potwierdziły, że polisacharydy pozyskiwane z boczniaka maja zdolność do pobudzania odporności człowieka. Udowodniono m.in., że betaglukan powoduje wzrost liczby białych krwinek oraz nasila fagocytozę. Efektem działania betaglukanu jest m.in. podniesienie odporności w schorzeniach infekcyjnych (wirusowe, bakteryjne), a także w schorzeniach powodowanych przez drożdże i pierwotniaki. Skojarzenie preparatu z antybiotykiem zwiększa efektywność terapii. Leczenie preparatami zawierającymi Beta glukan prowadzi do eliminacji drobnoustrojów. Badania naukowe potwierdziły aktywność przeciwdrobnoustrojową betaglukanów w stosunku do nast. patogenów: Staphylococcus ureus, Escherichia coli, Candida albicans, Listeria monocytogenes oraz wirusa grypy.
Preparaty zawierające betaglukany są godne polecenia wszystkim osobom narażonym na infekcje grypowo-przeziębieniowe, jako skuteczny środek zapobiegający zakażeniom, jak również w trakcie leczenia zakażeń wirusowych i bakteryjnych. Preparat można polecić także pacjentom po leczeniu antybiotykami oraz przewlekle zmęczonym i narażonym na stresy. U dzieci preparaty z betaglukanem są polecane w przypadku nawracających zakażeń górnych dróg oddechowych, a także powtórnie leczonych antybiotykami.
Inne kliniczne właściwości betaglukoanów to:
- działanie immunostymulujące
- działanie przeciwpierwotniakowe
- działanie antymutagenne i antygenotoksyczne
- działanie pobudzające wytwarzanie komórek krwi
- działanie przeciwkrzepliwe
- działanie przeciwzapalne
- działanie antyoksydacyjne (usuwanie wolnych rodników)
- działanie ochronne przed promieniowaniem
Przeciwwskazaniem do zastosowania preparatu są pacjenci po przeszczepach narządów, stosujący leki immunosupresyjne, a także dzieci do lat 3.
Jeżówki
- Echonacea purpurea – jeżówka purpurowa
- Echinacea angustifolia – jeżowka wąskolistna
- Echinacea pallida – jeżowka blada.
Wszystkie gatunki nalezą do rodziny Asteraceae. Surowcami leczniczymi są najczęściej ziele jeżówki purpurowej, a także korzeń jeżówki wąskolistnej i bladej.
Skład chemiczny surowców jest zmienny w zależności od pochodzenia surowca:
- Ziele E. puruprea – zawiera związki niskocząsteczkowe pod postacią alkamidów, a także pochodne kwasu kawowego i cykoriowego. Obecne są także poliny.
- Do związków wysokocząsteczkowych zaliczamy heteropolisacharydy oraz substancje proteinowe- m.in. arabinogalaktany.
- Frakcja polisacharydowa-EchinacynaB wpływa pozytywnie na gojenie się
- Korzeń E. pallida – zawiera także pochodne kwasu kawowego z dominującym składnikiem echinakozydem. Surowiec zawiera także poliiny i arabinogalaktany.
- Jeżówka wąskolistna E .angustifolia w zasadzie zawiera podobny skład, jednak dominującym składnikiem jest pochodna kwasu chininowego- cynaryna.
Jeżówka pobudza układ immunologiczny, nasila proces fagocytozy, a także pobudza leukocyty do produkcji substancji zwalczających infekcje (produkcja interferonu).
Z kolei wzrost produkcji makrofagów prowadzi do produkcji interleukiny 1, która nasila działanie limfocytów.
Działanie lecznicze jeżówki w dużej mierze jest związane z pochodnymi kwasu kawowego, a także polisacharydów. Do najważniejszych mechanizmów farmakologicznych jeżówki pobudzających odporność należy zaliczyć:
- Stymulowanie makrofagów do fagocytozy i zwiększenie odporności organizmu na infekcje wirusowe i bakteryjne, a także grzybicze
- Pobudzenie aktywności monocytów do produkcji interferonu
- Na skutek działania arabinoramnogalaktanów uwalnia się z makrofagów czynnik TNF-alfa, a także następuje aktywacja dopełniacza.
- Dezaktywacja wolnych rodników tlenowych
W związku z tak charakterystycznymi mechanizmami działania, preparaty apteczne na bazie jeżówki są polecane przez aptekarzy w terapii profilaktycznej, a także leczeniu wspomagającym przy wszelkich infekcjach górnych dróg oddechowych, a w szczególności przeziębieniach i grypie. Należy pamiętać, że preparaty te nie powinny być polecane pacjentom w przypadku ciężkiego uszkodzenia wątroby, chorym na gruźlicę, leukocytozę, kolagenozę, toczeń rumieniowaty, stwardnienie rozsiane, AIDS, a także kobietom w ciąży i karmiącym piersią. Preparatu nie powinno stosować się u dzieci ze zmianami atopowymi.
Preparaty na bazie jeżówki nie powinny być także stosowane u osób uczulonych na surowce roślinne z rodziny Asteraceae.
Preparaty zawierające w swoim składzie wyciąg z jeżówki nie powinny być stosowane dłużej niż 8 tygodni.
Olej z wątroby rekina (ALKILOGLICEROLE i SKWALEN)
Poza preparatami pochodzenia roślinnego stosowanymi do pobudzenia odpornosci, również skuteczne okazują się być związki czynne pozyskiwane z organizmów zwierzęcych. Przykładem potwierdzającym ten fakt jest Olej rybny (Oleum piscium) otrzymywany z wątroby dwóch gatunków rekinów (Chimera monstruosa i Somniosus microcephalus). Właściwości lecznicze oleju z wątroby rekina zwróciły szczególną uwagę naukowców wraz z odkryciem na początku XX wieku alkilogliceroli jako głównych związków czynnych. W przypadku rekina Chimera monstruosa stanowią one 90 % składu oleju. Oprócz wątroby rekina związki te występują także u człowieka, głównie w szpiku kostnym oraz w mleku matki.
Aktywność lecznicza alkilogliceroli wykazuje duży potencjał ochronny w stosunku do nowotworów. Związki te uszkadzają komórki rakowe poprzez indukcję stresu oksydacyjnego. Komórka nowotworowa pozbawiona jest bowiem układu enzymatycznego zdolnego do rozkładu alkilogliceroli.
Innym mechanizmem działania alkilogliceroli jest aktywacja makrofagów i produkcja czynnika TNF-alfa co w konsekwencji nasila proces cytolizy.
Alkiloglicerole nasilają także proces apoptozy, czyli zaprogramowanej śmierci komórki, jak również hamują powstawanie przerzutów przez różnego typu nowotwory.
Najważniejsze mechanizmy działania alkilogliceroli to:
- Aktywacja układu immunologicznego zwłaszcza komórki NK (natural killer cells) oraz makrofagi, co zwiększa ich zdolność do fagocytozy. Zwiększają odpowiedź humoralną i komórkową.
- Stymulacja hemopoezę przez wpływ na komórki pnia szpiku (stem cells), co w efekcie zwiększa erytropoezę, trombopoezę oraz granulocytozę
- Biorą udział w w systemie mediatorów komórkowych takich jak PAF, który stymuluje agregację i degranulację płytek i makrofagów
Olej z wątroby rekina zawiera także SKWALEN
- Skwalen to węglowodór zbudowany z łańcucha rozgałęzionego, występujący w komórkach skóry i ścianie naczyń krwionośnych, głównie tętnic organizmu człowieka. Jego niedobór zaburza pracę komórek układu immunologicznego sprzyja rozwojowi miażdżycy i chorób nowotworowych jak również przyczynia się do wystąpienia zaburzeń gruczołów łojowych skóry i zaburzeń endokrynologicznych.. Ze względu na niedobór skwalenu w codziennej diecie konieczna jest jego suplementacja. Zapotrzebowanie naszego organizmu na Skwalen wynosi ok. 500 mg na dobę. Poszukiwany jest przez przemysł farmaceutyczny do produkcji leków i kosmetyków.
- Skwalen działa przeciwbakteryjnie, przeciwwirusowo, aktywuje układ siateczkowo-śródbłonkowy oraz zwiększa produkcje komórek NK
Jednym z preparatów dostępnych w aptece , zawierający olej z wątroby rekina jest preparat BIO MARINE. Jest to bardzo wysokiej jakości produkt sporządzony według najwyższych standardów farmaceutycznych