Przejdź do treści
Strona główna » Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe – ważny składnik diety

Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe – ważny składnik diety

  • przez
Niezbedne nienasycone kwasy tluszczowe

NNKT są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania człowieka.

Organizm człowieka może syntetyzować wszystkie typy kwasów tłuszczowych, natomiast z puli kwasów nienasyconych tylko niektóre rodzaje. Dzieje się tak, że człowiek nie posiada odpowiednich układów enzymatycznych do syntetyzowania tego typu związków. W wyniku tego, kwasy te muszą być dostarczone wraz z codzienną dietą.

NNKT odgrywają bardzo ważną rolę w naszym organizmie. Związki te znalazły zastosowanie w takich schorzeniach jak:

  • zmiany skórne (suchość i łuszczenie się, trądzik)
  • zaburzenie odporności
  • profilaktyka miażdżycy
  • reumatoidalne zapalenie stawów
  • niektóre schorzenia alergiczne
  • nadpobudliwość u dzieci i młodzieży
  • zespół napięcia przedmiesiączkowego

W skład NNKT wchodzą kwasy tłuszczowe nasycone oraz jedno i wielonienasycone. Omawiane NNKT możemy spotkać w olejach roślinnyh oraz w tłuszczach pozyskiwanych z niektórych organizmów morskich.

W olejach zwierząt morskich (trany) wystepują kwasy szeregu n-3, m.in. kwas eikozapentaenowy (EPA) oraz dokozaheksaenowy (DHA). Kwasy te określa się potocznie jako omega-3.

Trany są pozyskiwane głównie z wątroby ryb morskich jak: dorsze, płastugi, halibuty a czasem i fok. W lecznictwie najczęściej stosowany jest tran pozyskiwany z wątroby dorsza (Gadus morrhua), zwany potocznie Oleum Jecoris Aselli. Warto dodać, że oprócz wymienionych kwasów (EPA I DHA) tran zawiera witaminy A i prowitaminę D, jod oraz brom.

Tran znalazł zastosowanie m.in. w pediatrii jako skuteczny środek zapobiegający krzywicy u dzieci. Niestety walory smakowe preparatu nie są zachęcające do stosowania go przez najmłodszych. Obecnie tran produkuje się także w postaci kapsułek doustnych, gdzie eliminuje się jego przykry zapach.

Oprócz zapobieganiu krzywicy tran wpływa korzystnie u dzieci na wzrok, wzmacnia kości oraz wpływa pozytywnie na funkcjonowanie układu immunologicznego (przeziębienia, szczególnie nawracające).

W geriatrii tran stosuje się w profilaktyce osteoporozy, działa przeciwartretycznie oraz ze względu na wspomnianą zawartość NNKT jest doskonałym środkiem przeciwmiażdżycowym.

Należy pamiętać o tym, że wszystkie preparaty tranu są przeciwwskazane w skazach krwotocznych oraz hemofilii. Nie należy ich również stosować z lekami przeciwzakrzepowymi ze względu na wydłużenie czasu krwawienia.

Kwasy szeregu n-6 występują powszechnie w świecie roślin. Najważniejsze z nich to:

  • kwas linolowy(LA)
  • kwas gamma linolenowy(GLA)
  • kwas dihomo-gamma-linolenowy(DHGLA)
  • kwas arachidonowy

Kwas linolowy występuje w dobrze nam znanych olejach, jak olej słonecznikowy, olej sojowy, kukurydziany, krokoszowy czy oliwkowy.

Olej słonecznikowy jest uznawany za jeden z najlepszych olejów spożywczych. Jego regularne stosowanie chroni przed miażdżycą. Najlepiej nadaje się do spożywania na surowo. Z kolei olej kukurydziany jest dobrym środkiem prewencyjnym w schorzeniach prostaty.

Nie należy jednak spożywać w nadmiarze olejów zawierających omega 6, ze względu na możliwość inicjowania przez te kwasy stanów zapalnych w organiźmie. Powinniśmy raczej skupić się na zachowaniu proporcji między spożywaniem omega 6 a omega 3.

Bardzo rzadkim kwasem tłuszczowym występującym w olejach roślinnych jest GLA (kwas gamma linolenowy). GLA nie występuje nawet w olejach bogatych w NNKT jak słonecznikowy czy rzepakowy.

Najlepszym źródłem oleju zawierającego GLA jest olej wiesiołkowy a także także w mniejszych ilościach olej z nasion czarnej porzeczki oraz olej z nasion ogórecznika lekarskiego. Bogatym źródłem GLA jest także mleko matki, stąd tak ważne jest naturalne karmienie niemowlat. GLA wpływa korzystnie na układ odpornościowy oseska.

Oleje zawierające kwas GLA stosuje się w schorzeniach o podłożu miażdżycowym oraz w chorobach sercowo-naczyniowych (choroba wieńcowa). Oleje te obniżają poziom cholesterolu, jak również mogą być stosowane pomocniczo w nadciśnieniu.

Bardzo dobre efekty lecznicze uzyskano stosując oleje z GLA w schorzeniach o podłożu immunologicznym, m.in. w łuszczycy czy atopii. W chorobach tego typu dochodzi do nadmiernej produkcji przeciwciał IgE, które skierowane są przeciwko alergenom typu wziewnego.

Preparaty zawierające GLA wykazują działanie przeciwzapalne, wobec czego ich stosowanie pozwala na zmniejszenie dawek syntetycznych leków przeciwzapalnych.

Obserwacje lekarzy psychiatrów leczących alkoholików pozwoliło wyciągnąć wniosek, iż podawanie olejów zawierających GLA, np. oleju wiesiołkowego, w pierwszym okresie po odstawieniu alkoholu w sposób widoczny zmniejszył głód alkoholowy. Oleje te wpływają także bardzo dobrze na regenerację uszkodzonej przez alkohol wątroby.

Przy stosowaniu tego typu preparatów czy gotowych olejów spożywczych, działania niepożądane występują bardzo rzadko. Ostrożnie należy stosować jednak preparaty z GLA u chorych na hemofilię i stosujących leki przeciwzakrzepowe. Preparaty te są przeciwwskazane u chorych na padaczke z uszkodzonym płatem skroniowym.

Oleje zawierające kwasy szeregu n-9

Głównym liderem tej grupy jest oliwa z oliwek zawierająca kwas olejowy. Kwas ten jest także obecny w oleju lnianym oraz bardziej popularnym oleju rzepakowym.

Oliwę otrzymuje się przez wytłaczanie na zimno dojrzałych owoców oliwki europejskiej (Olea europea). Jest to wiecznie zielone drzewko należące do rodziny Oliwkowatych (Oleaceae). Najlepsza oliwa, tzw. nicejska, zawiera do 80% glicerydów kwasu oleinowego.

Oliwę stosuje się w kamicy żółciowej, nadkwaśności i wrzodach żołądka. Oliwa działa także słabo przeczyszczająco, a w większych dawkach żółciopędnie. Oliwa działa również przeciwmiażdżycowo oraz antyagregacyjnie. Ze względu na działanie przeciwcukrzycowe, polecana jest w dietach u chorych na cukrzycę (wyrównuje poziom glukozy we krwi). Oliwa z oliwek ułatwia opróżnianie pęcherza moczowego, wobec czego jest zalecana pacjentom z problemami urologicznymi.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *